wikipedia
&
www.qommiras.ir
wikipedia
&
www.qommiras.ir
1 |
مجموعه آستانه مقدسه حضرت معصومه (س) |
صفویه - قاجاریه |
خیابان آستانه مقدسه |
2 |
مقابر باغ گنبد سبز |
قرن هشت هجری |
خیابان انقلاب جنب گلزار شهدا |
3 |
مسجد جامع |
سلجوقی - صفوی |
خیابان آذر محله دروازه ری کوچه مسجد جامع |
4 |
امام زاده علی بن جعفر |
قرن هشت هجری |
خیابان انقلاب جنب گلزار شهدا |
5 |
شاهزاده ابراهیم |
قرن هشتم و نهم |
خیابان انقلاب جنب گلزار شهدا |
6 |
آتشکده نويس |
ساسانی |
قریه برزو |
7 |
کاروانسرای پاسگان |
قرن سیزدهم |
بخش نوفل نوشاتو - کهک |
8 |
مجموعه بناهای چهل اختران |
نه و یازده و سیزده هجری |
خیابان آذر محله چهل آختران |
9 |
قصر دختر |
ساسانی |
سه کیلومتری جنوب قم |
10 |
ایوان مسجد امام حسن عسگری (ع) |
صفویه و دورانها |
ابتدای خیابان آذر |
11 |
مسجد صرم |
صفویه |
پانزده کیلومتری شمال کهک |
12 |
کاروانسرای صدرآباد |
صفویه - قاجاریه |
پنجاه کیلومتری شمال شرقی قم |
13 |
خانه حضرت امام خمینی (ره) |
معاصر |
محله صفائیه خیابان معلم (یخچال قاضی) |
14 |
خانه حکيم ملاصدرا |
صفويه |
کهک - 36 کيلومتری جنوب قم |
15 |
تيمچه بزرگ قم |
قاجاريه |
بافت بازار قم |
16 |
مجموعه راسته بازار کهنه و نو |
صفوی قاجار |
بافت قديمی شهر در جوار محله عربستان |
17 |
مدرسه جهانگیر خان |
صفوی قاجار |
محله مسجد ع |
18 |
قره تپه قمرود |
هزاره 6 و 5 و4 پ م |
بخش مرکزی |
19 |
خانه حاجي خان |
قاجار |
محل اداره میراث فرهنگی - خيابان چهارمردان |
20 |
مدسه غياثيه پامنار |
سلجوقی تيموری |
خيابان آذر
|
21 |
کاروانسرای قلعه سنگی |
سلجوقی |
جاده کوه سفيد روستای محمد آباد کاج |
22 |
امامزاده سربخش |
قرن هشتم |
خيابان آذر مقابل چهل اختران |
23 |
امامزاده شاه احمد قاسم |
قرن هشتم |
تقاطع خيابان سميه و معلم ميدان شاه احمد قاسم |
24 |
قلعه گبری جمکران - قلعه گلی |
اسلامی - قبل از اسلام |
1 فرسنگی شرق قم داخل روستای جمکران |
25 |
بقعه متبرکه شاهزاده حمزه |
صفوی - قاجار |
خيابان آذر مقابل ميدان کهنه کوچه شاه حمزه |
26 |
مقبره شيخ اباصلت |
صفوی |
خيابان آذر محله مسجد جامع - کوچه مسجد جامع |
27 |
تپه صرم |
هزاره اول قبل ميلاد |
قم |
28 |
شاهزاده احمد ابن محمد حنفيه |
قرن 8 تا قرن 10 |
خيابان 15 خرداد |
29 |
شش امامزاده سيف آباد قمرود |
قاجار |
جاده قمرود |
30 |
بقعه متبرکه خديجه خاتون |
770 ه ق |
روستای خديجه خاتون |
31 |
بقعه متبرکه سکينه خاتون |
صفوی |
روستای زالون آباد |
32 |
مجموعه علی آباد |
قاجار |
روستای علی آباد |
33 |
بنای شاهزاده محمد |
قرن 9 و 10 |
خيابان خاک فرج |
34 |
شاهزاده طيب و طاهر |
قرن 9 و 10 |
سه راه جاده قم به سراج |
35 |
امامزاده شاه جعفر غريب |
قاجار |
جاده کاشان |
36 |
مجموعه امامزادگان قريه گرگابی |
1299 ه ق |
قريه گرگابی جمکران |
37 |
سد کبار |
قبل از صفوی |
28 کيلومتری جنوب شرقی |
38 |
امامزاده شاه جمال |
قاجار |
سه راه جاده اراک |
39 |
خانه حاج عليخان زند |
قاجار |
خِابان انقلاب محل اداره ميراث فرهنگی |
40 |
دبيرستان امام صادق - حکيم نظامی |
معاصر |
خيابان معلم |
41 |
بقعه شاهزاده اسماعيل |
قرن 8 ه ق |
کهک - روستای بيرقان |
42 |
تپه قلعه خورآباد |
قبل از اسلام - اسلامی |
کهک - روستای خورآباد |
43 |
کاروانسرای منظريه |
قاجار |
جاده قديم تهران |
44 |
کاروانسرای سنگی علی آباد |
سلجوقی |
روستای علی آباد |
45 |
بقعه علی بن بابويه قمی |
صفوی |
خيابان انقلاب اسلامی |
46 |
منزل آیت الله حائری |
قاجار |
خيابان آذر |
47 |
بقعه علمدار کياب |
احتمالا قرنهای 5 و 6 ه ق |
روستای کياب |
48 |
قلعه زار ( ساری ) بلاغ |
مادی |
جاده قديم قم تهران |
49 |
آق تپه قشلاق |
پيش از تاريخ |
روستای قشلاق |
50 |
قلعه تپه طغرود |
ايلخانی |
روستای طغرود |
51 |
قلعه گلی کاج محمد آباد |
پارتی - اسلامی |
روستای کاج محمد |
52 |
بقعه شاهزاده زکريا |
صفوی |
روستای ميانک و عيسی آباد |
53 |
آب انبار صفوی کهک |
صفوی |
کهک |
54 |
تپه البرز ( 1 ) |
پيش از تاريخ |
قم |
55 |
تپه قلعه مبارک آباد |
قبل از اسلام - اسلامی |
قم |
56 |
مسجد جامه کهک |
صفوی |
کهک |
57 |
مجموعه باستانی شمشيرگاه |
قبل از اسلام - اسلامی |
قم |
58 |
مجموعه تپه و امامزاده خديجه خاتون |
قبل از اسلام - اسلامی |
قم |
59 |
مسجد و منار ميدان کهنه |
قاجار - سلجوقی |
خيابان آذر |
60 |
شاهزاده مهدی غائب قريه کاسواد |
صفوی |
روستای کاسواد |
61 |
امامزاده عاقب قريه بنابر |
قاجار |
روستای بنابر |
62 |
شاهزاده ابوطالب قریه نويس |
صفوی |
روستای نويس |
63 |
پل عسگرآباد |
قاجاری |
جاده قديم تهران |
64 |
کاروانسرای عسگرآباد |
قاجاری |
جاده قديم تهران |
65 |
کاروانسرای باقرآباد |
قاجاری |
جاده قديم تهران |
66 |
حمام حاج عسگر خان |
قاجاری |
خيابان آذر |
67 |
شاهزاده احمد بن علی کاسوا |
قرن 9 ه |
روستای کاسوا |
68 |
ميل صفرعلی |
سلجوقی |
روستای کاج |
69 |
ميل بابک |
سلجوقی |
روستای کاج |
70 |
بقعه زينب خاتون و محوطه گورستان |
صفوی - قاجار |
کهک |
71 |
محوطه 57 بررسی های منطقه قمرود |
پيش از تاريخ - تاريخی |
قم |
72 |
محوطه 53 بررسی های منطقه قمرود |
دوران تاريخی |
قم |
73 |
محوطه 54 بررسی های منطقه قمرود |
دوران تاريخی |
قم |
74 |
محوطه 71 بررسی های منطقه قمرود |
پيش از تاريخ |
قم |
75 |
بقعه شاهزاده هادی وشنوه |
صفوی |
روستای وشنوه |
76 |
ميل ميم |
سلجوقی |
روستای ميم |
77 |
ميل علی آباد |
سلجوقی |
جاده قديم تهران |
78 |
بقعه سلطان محمود صرم |
صفوی |
روستای صرم |
79 |
عمارت بادگير قمرود |
قاجار |
روستای قمرود |
80 |
حمام روستای قبادبزن |
قاجار |
روستای قبادبزن |
قم آب و هوای گرم و نیمه خشک دارد. میانگین دما در این نوع آب و هوا ۱۴ تا ۱۹ درجه سلسیوس است. قم ۹۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد، با شیب ملایمی از طرف جنوب به طرف شمال شهر. میانگین دمای جنوب شهر قم ۵ درجه سلسیوس از مناطق شمالی شهر خنک تر است.[۳۸] تابستانهای قم بسیار گرم و زمستانهای قم بسیار سرد و خشک است. از نظر دمایی بهترین زمان برای سفر به این شهر کویری ماههای فروردین، اردیبهشت، شهریور و مهر است. میانگین بارش سالانه در این نوع آب و هوا ۱۲۵ تا ۲۱۵ ملیلی متر است. میانگین بارش سالیانه شهر قم نیز ۱۵۰ میلی متر است، که مهم ترین علل این کمبود بارش در موارد زیر خلاصه میشود:
۱ـ حاکمیت توده هوای پرفشار جنب حاره در قم و دیگر استانهای کشور و جلوگیری از وزش بادهای مرطوب غربی.
۲ـ دوری از دریاها و منابع رطوبت.
۳ـ وجود رشته کوههای زاگرس به عنوان مانعی برای رسیدن بادهای مرطوب غربی به قم.
۴ـ پایین بودن میانگین ارتفاع شهر قم.[۳۹]
خشکسالیهای پیاپی عمده ویژگی آب و هوای شهر قم و استان قم در سالهای گذشته بوده است.[۴۰]
[نهفتن]آب و هوای قم | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ژانویه | فوریه | مارس | آوریل | مـــــه | ژوئـن | ژوئیـه | اوت | سپتامبر | اکتبـر | نوامبر | دسامبر | سـال | |
گرمترین C° |
۱۸ | ۱۱ | ۱۵ | ۲۵ | ۳۱ | ۳۹ | ۴۲ | ۴۲ | ۳۵ | ۳۱ | ۱۶ | ۱۱ | ۲۶ |
میانگین گرمترینها C° |
۱۲ | ۱۵ | ۲۷ | ۳۲ | ۳۸ | ۴۴ | ۴۶ | ۴۴ | ۴۱ | ۳۷ | ۲۴ | ۱۷ | ۳۱ |
میانگین سردترینها C° |
-۸ | -۸ | -۸ | ۳ | ۹ | ۲۱ | ۱۹ | ۱۲ | ۶ | -۱ | -۵ | -۱ | ۳ |
سردترین C° |
-۲ | -۲ | ۰ | ۹ | ۱۵ | ۲۴ | ۲۵ | ۱۷ | ۱۲ | ۶ | -۱ | -۱۵ | ۵ |
بارش mm |
۰،۸ | ۱۵،۴ | ۳،۷ | ۱۵،۴ | ۲۷،۹ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵۰،۳ | ۱۴،۵ | ۲۴۱٫۳
|
منبع: سالنامه آماری استان قم. فصل اول. سرزمین و آب و هوا[۴۱] ژانویه |
ایجاد گنجینههای معماری در اطراف مرقد فاطمه معصومه در قم به نیمه دوم قرن ۲ هجری برمی گردد. به استناد کتابهای معتبر تاریخی این بنا در اواسط قرن پنجم توسط "امیر ابوالفضل عراقی" از رجال دوره طغرل اول سلجوقی تجدید بناشد. با شروع فرمانروایی سلسله صفویه قم بیشتر مورد توجه قرار گرفت. در عصر قاجا فتحعلی شاه به مرقد فاطمه معصومه در قم توجه بیش تری نشان داد چنانکه بسیاری از تزیینات امروزی حرم متعلق به آن دوره است. برای نخستین بار به اهتمام فتحعلی شاه قاجار گنبد مرقد طلاکاری شد.
ابنیه و بیوتات حرم:
۱. ضریح فاطمه معصومه، بقعه فراز آن با رواقها، دومسجد بالاسر و طباطبایی،، دو ایوان طلا و آیینه، گنبد و منارهها.
۲. صحن عتیق با سردر شمالی آن و مقابر پادشاهان قاجار و فقها و محدثان.
۳. صحن نو، ایوانها، سردرها و منارهها.
۴. مدرسه فیضیه و مسجد اعظم.
۵. شبستان بزرگ و نجمه خاتون + صحن غربی حرم.
مسجد اعظم در غرب حرم فاطمه معصومه واقع شده است و به دستور سید حسین طباطبایی بروجردی ساخته شده است. این مسجد در سال ۱۳۷۴ هجری قمری توسط حسین بن محمد معمار معروف به "لرزاده" بنا شده است. این مسجد که به جهت شوکت و عظمت، مسجد اعظم نام گرفته است، در زمره مساجد سه ایوانی جای میگیرد. شبستان و گنبد این مسجد مزین به کاشیهای معرق است. شما از راه صحن عتیق حرم در شرق و صحن غربی حرم در غرب میتوانید به صحن این مسجد دسترسی پیدا کنید.
سردر و منارههای مدرسه غیاثیه نزدیک میدان کهنه شهر قم تنها بخش بازمانده از مدرسه عظیمی است که در سده هشتم هـ. ق دارای شهرت بسیار بود. سازه اصلی بنا از آجر با تزیینات گچی و تلفیق آجر و کاشی در مناره هاست
مدرسه غیاثیه (پامنار) مربوط به دوره سلجوقیان - دوره تیموریان است و در قم، خیابان آذر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۲ مهر ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۱۲۹ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این مسجد در مرکز شهر قم و در محله لب چال قرار گرفته است. از راه خیابان آذر، بزرگراه عماریاسر و تونل غدیر میتوان به این مسجد دسترسی پیدا کرد. این مسجد، مجموعهای از بناهای چند عصر و دوره است. گنبد رفیع مسجد جامع قم یکی از باشکوه ترین، شگفت انگیزترین و رفیع ترین گنبدهای مساجد ایران است. جای تعجب نیست اگر برای هر بینندهای در مورد چگونگی ساخت این گنبد جای سؤالی وجود داشته باشد. برای ساخت این مسجد بزرگ و گنبد آن که حدود ۶۰۰۰ متر مربع وسعت دارد، حتی یک شاخه آهن نیز به کار نرفته و با گذشت سالیان سال از ساخت آن همچنان پابرجا واستوار مانده است. مسجد جامع قم از بناهای قدیمی شهراست که بانی آن معلوم نیست اما در کتاب گنجینه آثار قم آمده است که بانی این مسجد و مدرسه روبه روی آن که جهانگیرخان نام دارد سلطان جانی خان پادشاه تا تار ترکستان است و تاریخ بنای آن هم سال ۷۵۵ بوده است
این مسجد که قدیمی ترین مسجد شهر قم است، در ضلع شمالی میدان بزرگ امام خمینی قرار گرفته است. مسجد امام حسن عسگری، در قرن سوم هجری توسط "احمد بن اسحاق قمی" وکیل و نماینده حسن عسکری، پیشوای یازدهم شیعه ساخته شده است. این مسجد محل تدریس محمدتقی خوانساری بود که شخصیتهایی مانند روح الله خمینی و محمدعلی اراکی از شرکت کنندگان در این درس بودند.
چون این مسجد به امر حسن عسکری و با پول او و به وسیله نایب او ساخت شده است مورد توجه مراجع تقلید و مردم قم قرار گرفته است
این مسجد در جنوب شرق شهر قم و در روستای جمکران فرار دارد.
واقعه ساخت مسجد در کتاب روایی عالم معاصرمحدث نوری -از قائلین به تحریف کتاب قرآن-به نقل از کتابی از شیخ صدوق -که اکنون در دسترس نیست -به فردی به نام "شیخ حسن بن مثله جمکرانی" مربوط میشود، وی ادعا کرد که در بیداری -و یا عالم رویا- با امام دوازدهم شیعیان، مهدی (عج) دیدار کرده است و حجت بن حسن دستور ساخت مسجد را به وی داده است.
در میان شیعیان بحثهای زیادی در خصوص ملاقات با مهدی مطرح است. عدهای با استناد به روایاتی، آن را در خواب ممکن میدانند[دریافت نامه از مهدی پس از غیبت کبری نیز مورد قبول بسیاری از شیعیان است، آنچنانکه نامه و توقیع رسیده به شیخ مفید - حدود یک سده پس از غیبت کبری - از نظر شیعیان مورد تردید واقع نشده است.
بسیاری از شیعیان شب چهارشنبه از روزهای هفته و شب نیمه شعبان - زادروز مهدی - از روزهای سال را به این مسجد میروند و اعمال آن را بجا میآورند. اعمال آن دو رکعت نماز تحیت مسجد است و دو رکعت نماز استغاثه به صاحب الزمان که به نماز امام زمان مشهور است به شیوهای خاص بجای آورده میشود.
در خصوص جمکران هنرمند خوشنویسی به نام سبحان مهرداد محمدپور با وام گرفتن از مهدی موعود خط خوشنویسی جدیدی را با نام خط جمکران ابداع میکند این خط هرساله در نیمه شعبان در مسجد جمکران کتابت میشود.
مقبری فتحعلی شاه قاجار در شمال صحن عتیق مرقد فاطمه معصومه قرار دارد و از آثار "بیگم صفوی" است. این مقبره در زمان زندگانی فتحعلی شاه قاجار و به دستور خود او بنا شده است. در سال ۱۲۸۰، در دوره ناصرالدین شاه قاجار تزیینات آینهکاری بنا، به گچبری تبدیل شده است.
آرامگاه محمدشاه قاجار، در غرب صحن عتیق مرقد فاطمه معصومه جای دارد. در ورودی مسجد بالاسر. تزیینات داخلی گنبد این آرامگاه مجموعهای از آینهکاری و گچبری است.
مقبری شاه عباس دوم صفوی در جنوب غربی حرم فاطمه معصومه قرار دارد. این مقبره از نظر معماری و به کارگیری سنگهای مرمر، جلوهای جالب دارد.
مقابر شاه سلیمان و شاه صفی در محل موزه آستان فاطمه معصومه قرار دارند. صندوق چوبی قبر شاه، از نظر کنده کاری، جالب و دارای ارزش است.
در خیابان شهید روحانی شهر قم، باغی کوچک موسوم به باغ "گنبد سبز" سه اثر تاریخی متعلق به سده هشتم هجری قمری را در دل خود جای داده است. این باغ در ۱۵ دیماه سال ۱۳۱۰ خورشیدی با شماره ثبت ۱۲۹ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در این سه بنا که از نظر هنر گچبری از نمونههای منحصر به فرد به شمار میروند، امرای خاندان (علی صفی) فرمانروایان مستقل قم در سده هشتم هجری قمری مدفونند.
مقبره خواجه اصیل الدین:
این مقبره از خارج، دوازده ضلعی منظم با طاقنماهای تزیینی در هر ضلع است. براساس کتیبه تاریخی بنا، دو تن در این مقبره مدفونند. تاریخ ۷۶۱ هجری قمری در این برج مشاهده میشود.
مقبره خواجه علی صفی:
این بنا در وسط دو گنبد دیگر قرار دارد و مدفن خواجه علی صفی، دومین فرمانروای خاندان صفی است. معماری نمای بیرونی و داخلی بنا همانند گنبد خواجه اصیل الدین است. بر اساس کتیبه بنا سه نفر در این آرامگاه مدفونند. تاریخ ۷۹۲ هجری قمری در این آرامگاه به چشم میخورد.[
گنبدشمالی:
این بنا در شمال دو بنای دیگر قرار دارد و به دلیل تخریب کتیبه تاریخی آن، نام بانی و صاحب مقبره مشخص نیست. نمای مقبره از خارج و داخل هشت ضلعی است. این مقبره به اواخر سدهٔ هشتم و اوایل سدهٔ نهم هجری قمری تعلق دارد.
امامزاده علی بن جعفر مربوط به سدهٔ ۸ ه. ق. است و در خیابان انقلاب قم، جنب گلزار شهدا واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۱۴ با شمارهٔ ثبت ۲۴۰ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
امامزاده علی بن جعفر مشهور به «در بهشت» بوده و بنای هشت وجهی با گنبد دو پوش هرمی شکل است. در دوران قاجاریه ایوان و بیوتاتی بدان اضافه شد. این بقعه پس از مرقد فاطمه معصومه بر بقیه اماکن و مقابر منطقه قم از حیث تزیینات برتری دارد.
مقابل میدان کهنه قم (خیابان آذر) گنبد و بارگاهی است که مرقد سه امامزاده از نوادگان موسی بن جعفر در آن واقع شده است. مزار امامزاده حمزه که آن را خاک حمزه فرزند امام هفتم شیعه می دانند بنایی است متعلق به نیمه نخستین قرن دهم ه. ق.. این مزار که سبک بنای آن به سبک بنای حرم فاطمه معصومه است – با ابعادی کوچک در همان سبک – مرکب از دو بقعه است که پیشاپیش هر دو صحنی به درازا و پهنای ۳۲ در ۱۵ متر قرار دارد. این صحن را میرزا علی اصغر خان امین السلطان صدر اعظم، در دوران برکناری خود که در قم اقامت داشت بنا نموده است. گنبد امامزاده با بلندای ۱۰ متر با فرم حلزونی (ترکیبی از مخروط و گنبد) از آثار اوایل قرن حاضر است.
این خانه تاریخی و زیبا، در اوخر دوره قاجاریه بنا شده و در تاریخ ۲۴ تیر ۱۳۸۲ با شماره ۹۱۵۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این خانه شاید یکی از زیباترین خانههای تاریخی در ایران باشد، اما تعداد بسیار اندکی از گردشگران و حتی مردم قم از وجود این خانه با خبراند. این خانه ۸۸۴ متر مربع مساحت داشته و بیش از ۱۲۰ سال قدمت دارد. معماری این خانه سربه تو دارد و از تأثیر اقلیم و باورهای مردم قم دورنمانده است. نحوه چیدمان اتاقها در این بنا بدین گونه است که در سمت شمالی حیاط که آفتاب در فصل زمستان مایل به آن میتابد و از گرمای بیشتری برخوردار است قسمت زمستاننشین است. اتاقهای سمت جنوب حیاط در تابستان در سایه قرار دارند و خنکترند و بادگیرها و هواکشها نیز غالبا در سمت جنوبی ساختمان قرار دارند تا تهویه هوا بهتر صورت گیرد.
این خانه در دوره قاجاریه ساخته شده و محل اقامت و زندگی سید حسین طباطبایی بروجردی، مرجع تقلید شیعه بوده است. این خانه در خیابان آذر قم، و در محله "تکیه آق سید حسن" قرار دارد. این اثر در ۱۱ مرداد ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۲۵۴۳ به عنوان اثر ملی به ثبت رسیده است.[
خانه حاجی خان، خانه روح الله خمینی، خانه زند، بیت النور، تیمچه بزرگ بازار قم، حمام تاریخی حاج عسگرخان، برجهای کارخانه ریس باف، تپه باستانی قلی درویش، قلعه جمکران و درخت سرو پانصدساله جمکران از دیگر جاذبههای دیدنی شهر قم هستند.
معماری محلات و خانهها در قم بر اساس استقلال، حرمت حریم خانوادهها و اهمیت خلوت گزینی شکل گرفته است. مرزهای پردوام محلات و خانهها، کم عرض و بن بست بودن کوچهها و محلات، بامهای گنبدی و تخت، نشانگر نوعی از استقلال در واحدهای مسکونی شهر است. در تجزیه و تحلیل مسکن در بافت تاریخی شهر قم، گوناگونی فضاها، درجات مختلف پوشیدگی و شیوههای ترکیب مرتبط با زندگی اجتماعی قابل مشاهده است. معماری قم، شکل خاصی از معماری مناطق کویری است.
همچون سایر نواحی ایران انواع هنرهای سنتی باتوجه به اقلیم خاص، در قم رایج بوده و هست. کاشی تراشی، و آجر تراشی تا حدودی در نیم قرن اخیر در قم رو به افول گذاشتهاند.
منبت کاری
منبت کاری هنری است مشتمل بر حکاکی و کندهکاری بر روی چوب.
بیش از ۲۰۰۰ کارگاه منبت کاری در قم فعال هستند. قم با داشتن هنرمندان و صنعتگران مطرح در زمینه منبت کاری، اصلیترین و بزرگترین قطب این هنر در ایران است. منبت کاران این شهر محصولات خود را در شهرهای مختلف خاورمیانه و سایر نقاط جهان عرضه میکنند.
هنر منبت کاری شاید پرقدمتترین هنر در قم باشد. قدیمیترین اثر منبت کاری ثبت شده در قم، مربوط به هفتصدسال پیش است. این هنر در دو نوع ریز و درشت بر روی چوب و عاج و استخوان انجام میشود و شامل مجسمه سازی نیمرخ و تمامرخ، گلبرگهای اسلیمی، ختنی و... است